آناتومی سیستم بینایی

آناتومی سیستم بینایی

چشم به عنوان یکی از حساس ترین عضو بدن و بینایی با غالب ترین گیرنده حس، به عنوان مهم ترین حس در بدن شناخته می شود. به بیانی دیگر چشم ها پس از مغز، نقش مهمی در ارسال فرمان به سایر بخش های بدن را بر عهده دارند. فرآیند تشکیل تصویر و دیدن، فرآیند تقریباً پیچیده ای است که به کمک اجزای مختلف چشم اجرا می شود. در آناتومی سیستم بینایی هر یک از اجزا، نقش مستقلی بر عهده دارند. در این مقاله قصد داریم به بررسی آناتومی سیستم بینایی و همچنین عملکرد هر یک از اجزای تشکیل دهنده چشم بپردازیم. برای آشنایی بیشتر در این زمینه، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

ساختار چشم

ساختار چشم شباهت زیادی به ساختمان یک دوربین عکاسی دارد. به طوری که چشم قادر به شکست نور و همچنین تشکیل دادن یک تصویر است. برای توضیح بیشتر باید گفت، چشم به شکل یک کره است که لایه شفافی به نام قرنیه روی آن را پوشانده است. از محیط اطراف، نور به قرنیه وارد می شود و پس از عبور از مردمک به عدسی می رسد. سپس با استفاده از عدسی، نور روی شبکیه متمرکز می شود تا تصویر واضحی روی شبکیه ایجاد شود. در نهایت، تصویر ایجاد شده به وسیله عصب بینایی به مغز ارسال می شود.

آناتومی سیستم بینایی

اجزای تشکیل دهنده چشم و نحوه عملکرد آن ها

چشم از لایه ها و بخش های مختلفی تشکیل یافته است. هر یک از این بخش ها در شناسایی نور و اجسام و اشکال محیط اطراف، عهده دار نقشی هستند. از طرفی، برخی از اجزای چشم قادر هستند از چشم در برابر انواع بیماری های یا آسیب دیدگی ها محافظت کنند. در این بخش از مطلب به بررسی اجزای تشکیل دهنده چشم و نحوه عملکرد آن ها می پردازیم.

قرنیه

به بخش شفاف و شیشه ای مانند جلوی چشم قرنیه گفته می شود که به شکل مقطعی از یک کره یا جسم بیضوی است. قرنیه از سه لایه مهم اپيتليوم، استروما و اندوتليوم تشکیل یافته است و در جراحی های لیزیک و لازک با استفاده از اصلاح قرنیه، عیوب انکساری چشم را رفع می کنند.

صلبیه

به بخش سفیدی چشم که در امتداد قرنیه قرار دارد، صلبیه یا اسکلرا می گویند. صلبیه دارای بافت تقریباً محکمی است که می تواند اطراف کره چشم به جز قرنیه را پوشش دهد. قرنیه با ضخامتی دارای 0.3 تا 1 میلی متر می تواند از وارد شدن ضربه های احتمالی به چشم جلوگیری کند.

عنبیه

به بخش رنگی پشت قرنیه، عنبیه گفته می شود که این رنگ در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد. به بیانی دیگر، رنگ صلبیه همان رنگ چشم یک فرد است. عنبیه از دو لایه جلویی و پشتی تشکیل یافته است که لایه جلویی محدب مانند و لایه پشتی مقعر مانند است.

عدسی

یکی از شفاف ترین لایه های چشم عدسی نام دارد که دارای 4 میلی متر ضخامت و 9 میلی متر قطر است. عدسی بین دو مایع زلالیه و زجاجیه در قسمت پشت مردمک قرار دارد. وظیفه اصلی عدسی، تطابق و متمرکز کردن نور روی شبکیه است. عدسی حالت ارتجاعی دارد و با افزایش سن حالت ارتجاعی آن از بین می رود و فرد توانایی دیدن اجسام نزدیک را از دست می دهد که در اصطلاح به آن پیر چشمی می گویند.

زجاجیه

زجاجیه مایعی شفاف، ژله ای مانند و بی رنگ است که فضای بین پشت عدسی چشم تا عصب بینایی را پر می کند. مایع زجاجیه موجب حفظ صحیح شکل کروی چشم می شود و در کنار مایع زلالیه باعث ثابت ماندن فشار داخل چشم می شود. همچنین زجاجیه با جذب بخش زیادی از نور زیان آور اشعه ماورای بنفش، از شبکیه چشم مراقبت می کند.

مردمک

به سوراخ قرار گرفته در وسط عنبیه، مردمک گفته می شود. وظیفه اصلی مردمک، تنظیم کردن میزان نور وارد شده به داخل چشم است. به طوری که اگر چشم در معرض نور زیاد قرار بگیرد، با تنگ شدن مردمک از وارد شدن نور زیاد به چشم جلوگیری می کند. در محیط های کم نور نیز با گشاد شدن مردمک، نور بیشتری برای دیدن واضح تری به چشم وارد می شود.

ملتحمه

لایه شفافی که به وسیله آن سطح داخلی پلک ها و همچنین روی سفیدی کره چشم پوشیده می شود، لایه ملتحمه می گویند. این لایه محافظتی از اتصال پوستی لبه پلک شروع می شود و تا صلبیه چشم ادامه دارد. این بخش از چشم حالت چین خوردگی دارد تا کره چشم به راحتی بتواند حرکت کند.

مشیمیه

به میانی ترین لایه چشم، مشیمیه گفته می شود که از تعداد زیادی عروق و رگ های خونی تشکیل یافته است. این لایه مانند پرده نازک سیاه رنگی است که وظیفه حمل مواد غذایی به شبکیه را بر عهده دارد. سیاه بودن این لایه به دلیل جذب نورهای اضافی از محیط و واضح تر دیده شدن اجسام است.

زلالیه

به مایع شفافی که در بخش جلویی چشم قرار دارد و فضای بین قرنیه و عدسی را پر می کند، زلالیه گفته می شود. زلالیه همانند زجاجیه موجب ثابت نگه داشتن فشار داخل چشم می شود. زلالیه از مویرگ ها تولید می شود و وظیفه تغذیه رسانی و اکسیژن برای عدسی و شبکیه را بر عهده دارد. با مختل شدن تصفیه و عملکرد درست زلالیه، فشار چشم افزایش یافته و عارضه آب سیاه در چشم بروز پیدا می کند.

پلک

پلک ها دارای بافتی با پوشش مخاطی هستند و تمامی بخش های کره چشم را در بر می گیرند. پلک ها با داشتن مهم ترین وظیفه، از خشک شدن چشم و همچنین وارد شدن ضربه به چشم جلوگیری می کنند. پلک ها از سه عضله لواتور، مولر و فرونتالیس تشکیل یافته اند و حرکت این عضلات کنترل شده هستند.

مژه ها

به موهای سفت و کوتاهی که سر پلک رشد می کنند، مژه گفته می شود. وظیفه اصلی مژه ها محافظت کردن از چشم در برابر گرد و غبار، نور آفتاب، رطوبت و سایر ذرات ریز است. مژه ها در دو یا سه ردیف و در طول و قطرهای متفاوت رشد می کنند.

آناتومی سیستم بینایی

عصب بینایی

عصب بینایی تشکیل یافته از سلول های عصبی یا سلول های گانگلیونی است که در برگرفته میلیون ها رشته عصبی است. این رشته های عصبی حامل پیام های بینایی از شبکیه به مغز هستند. سلول های عصبی به شکل استوانه ای یا مخروطی هستند. وارد شدن ضربه های شدید یا درمان نشدن برخی بیماری ها، به عصب بینایی آسیب می زند که می تواند منجر به کوری نیز شود.

مراجعه به پزشک
در مطالب فوق به بررسی آناتومی سیستم بینایی و عملکرد اجزای مختلف چشم پرداخته شد. از مهم ترین اجزای چشم می توان به عنبیه، مردمک، صلبیه، قرنیه، عدسی، شبکیه، عصب بینایی و… اشاره داشت. دکتر رضا پورمازار جراح و متخصص بیماری های چشم، تجربه و مهارت لازم در زمینه درمان شایع ترین بیماری های چشمی مانند آب مروارید، آب سیاه، جراحی لیزیک و لازک، لیزر شبکیه و همچنین جراحی زیبایی چشم مانند بلفاروپلاستی دارد. شما می توانید برای درمان و کنترل انواع بیماری های چشمی، جراحی و دریافت نوبت ویزیت با شماره های درج شده در سایت تماس حاصل فرمایید.