انسداد مجاری اشک چیست؟
وقتی مجرای باریکی که باعث تخلیه اشک از سطح چشم به داخل بینی می‌شود دچار انسداد شود، به این حالت انسداد مجاری اشک گفته می‌شود. این انسداد به دو صورت مادر زادی و اکتسابی است. در حالت اکتسابی عفونت سبب این انسداد می‌شود. در نوع مادر زادی آن نوزاد در سن 3 تا 12 هفتگی ریزش اشک مداوم پیدا می‌کند. اغلب موارد در نوع مادرزادی ریزش اشک از یک چشم صورت می‌گیرد اما در موارد نادر ریزش اشک در هر دو چشم دیده می‌شود.
هنگامی که مجرای اشک فرد مسدود شده باشد، اشک نمی‌تواند به طور طبیعی تخلیه شود و چشم حالت آبکی و تحریک شده پیدا می‌کند. این شرایط به دلیل انسداد جزئی یا کامل در سیستم تخلیه اشک ایجاد می‌شود. مجرای اشک مسدود شده در نوزادان معمولاً بدون هیچ گونه درمانی در سال اول زندگی بهتر می‌شود. در بزرگسالان مجرای اشک مسدود شده ممکن است به دلیل آسیب، عفونت یا تومور باشد.
علائم انسداد مجاری اشک
علائم انسداد چشم در اغلب موارد خود را در همان مراحل اولیه بیماری نشان می‌دهند. علائم و نشانه‌های گرفتگی مجرای اشکی عبارتند از:
- قرمزی قسمت سفید چشم
- عفونت یا التهاب مکرر چشم
- تورم دردناک نزدیک به گوشه داخلی چشم
- پوسته شدن پلک‌ها
- ترشحات مخاطی یا چرکی در سطح چشم
- تاری دید
انسداد مجاری اشکی چگونه تشخیص داده می‌شود
انسداد مجاری اشکی توسط متخصص چشم تشخیص داده می‌شود. به همین دلیل افرادی که دارای علائم این بیماری هستند بهتر است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند. برای اینکه وضعیت فرد به خوبی تشخیص داده شود پزشک سؤالاتی می‌پرسد و در مورد علائم مربوطه صحبت می‌کند سپس چشم را معاینه می‌کند و آزمایشاتی انجام می‌دهد. او علاوه بر چشم، بینی را نیز معاینه می‌کند تا تشخیص دهد که آیا اختلال ساختاری مجاری بینی در انسداد مجاری اشک تأثیر داشته است یا نه؟ چنان چه پزشک پس از بررسی‌های ابتدایی احتمال ابتلا به انسداد مجاری اشکی را داد برای تشخیص قطعی آزمایش‌های دیگری را برای یافتن محل انسداد تجویز می‌کند.
انسداد مجاری اشک چیست
آزمایش‌های تشخیص مجرای اشک مسدود شده
آزمایش تخلیه اشک
در این آزمایش میزان سرعت تخلیه اشک فرد مورد اندازه گیری قرار می‌گیرد. روی سطح هر چشم یک قطره از رنگی مخصوص قرار می‌دهند. اگر پس از گذشت 5 دقیقه و بیشتر رنگ هنوز روی سطح چشم باشد ممکن است فرد مبتلا به انسداد مجاری اشک باشد.
آبرسانی و کاوش
در این آزمایش پزشک برای بررسی میزان تخلیه اشک یک محلول نمکی را درون سیستم تخلیه اشک فرد می‌ریزد یا یک وسیله باریک را از راه سوراخ‌های کوچک گوشه چشم وارد می‌کند تا وضعیت انسداد را بررسی کند. گاهی خود این کاوش و بررسی می‌تواند مشکل را برطرف کند.
آزمایش‌های عکس برداری از چشم
در این آزمایش یک رنگ از ناحیه سوراخ گوشه پلک از طریق سیستم تخلیه اشک فرد منتقل می‌شود. بعد از آن برای یافتن محل و دلیل انسداد، عکس‌های اشعه ایکس، ترموگرافی کامپیوتری یا تصویر برداری رزونانس مغناطیسی از فرد گرفته می‌شود.
انسداد مجاری اشکی در چه کسانی شایع‌تر است
زنان مسن
معمولاً زنان مسن به دلیل تغییرات مربوط به سن بیشتر در معرض ابتلا به مجاری اشک مسدود شده هستند.
التهاب مزمن چشم
افرادی که به طور دائم در ناحیه چشم حالت قرمزی و التهاب و احساس سوزش داشته باشند بیش از سایرین در معرض ابتلا به مجرای اشک مسدود شده هستند.
عمل جراحی قبلی
سابقه جراحی چشم، پلک، بینی یا سینوس می‌تواند باعث ایجاد زخم در سیستم مجاری شود که این موضوع بعدها ممکن است سبب انسداد مجاری اشک شود.
افرادی که داروهای ضد گلوکوم مصرف می‌کنند
داروهای ضد گلوکوم اغلب برای استفاده موضعی روی چشم کاربرد دارد. استفاده از این داروهای موضعی می‌تواند فرد را در معرض ابتلا به انسداد مجاری اشک قرار دهد.
افرادی با سابقه پرتو درمانی یا شیمی درمانی
استفاده از روش‌های پرتو درمانی یا شیمی درمانی برای درمان سرطان به ویژه اگر تابش روی صورت یا سر باشد می‌تواند فرد را در معرض ابتلا به انسداد مجاری اشک قرار دهد.
انسداد مجاری اشک چیست
درمان انسداد مجاری اشکی
نوع درمان بستگی به علت انسداد مجاری اشک دارد. گاهی ممکن است برای بهبود فرد به بیش از یک گزینه درمانی نیاز باشد. اگر علت مسدود شدن مجاری اشک تومور باشد باید تومور را معالجه کرد و در این صورت ممکن است برای رفع تومور عمل جراحی لازم باشد یا این که پزشک روش‌های درمانی دیگری را برای کوچک کردن آن تجویز کند. به طور کلی روش‌های درمان انسداد مجاری اشکی عبارتند از:
داروهای رفع عفونت
در صورتی که پزشک احتمال بدهد انسداد مجاری اشک به علت عفونت است ممکن است قطره‌های مخصوص چشم یا قرص آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
مرور زمان یا ماساژ دهی
معمولاً نوزادانی که به صورت مادرزادی به انسداد مجاری اشکی مبتلا می‌شوند به‌مرورزمان بدون نیاز به درمان خاصی بهتر می‌شوند. این وضعیت می‌تواند با رشد سیستم تخلیه در اولین ماه‌های زندگی به وجود بیاید. غالباً غشای بافتی نازکی بر روی شکاف موجود در بینی وجود دارد. اگر با گذشت زمان انسداد مجاری اشک کودک بهتر نشد ممکن است پزشک یک ماساژ ویژه را برای کمک به باز کردن غشا آموزش دهد.
در صورتی که انسداد مجاری اشک به دلیل آسیب ناحیه‌ای از صورت باشد ممکن است پزشک بگوید منتظر بمانید تا مشخص شود که با بهبود ناحیه آسیب دیده مشکل رفع می‌شود یا نه؟ در واقع وقتی تورم کاهش پیدا کند ممکن است انسداد مجاری اشک خود به خود رفع شود.
اتساع، کاوش و شستشو
هنگام استفاده از این روش برای نوزادان بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در این حالت پزشک دهانه مجرا را با وسیله مخصوص بزرگ می‌کند سپس یک پروب نازک از طریق سوراخ وارد سیستم تخلیه اشک می‌کند. در مورد بزرگسالانی که دارای سوراخ‌های باریک هستند پزشک می‌تواند با وسیله یک پروب کوچک سوراخ‌ها را گشاد کرده و مجاری اشک را شستشو دهد. این روش سرپایی ساده به طور موقت می‌تواند فرد را تسکین دهد.
اتساع سوند بالونی
در صورتی که درمان‌های اولیه مؤثر واقع شد و انسداد برگشت ممکن است پزشک از روش اتساع سوند بالونی استفاده کند. این روش معمولاً برای نوزادان و کودکان نوپا مؤثر است و ممکن است برای بزرگسالان دارای انسداد جزئی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. برای انجام این روش درمان ابتدا بیهوشی عمومی به بیمار می‌دهند سپس پزشک از طریق انسداد مجاری اشک، در بینی یک لوله را با یک بالون تخلیه شده در نوک قرار می‌دهد. او چندین بالون را باد کرده و تخلیه می‌کند تا انسداد باز شود.
استنت یا لوله گذاری
در این روش نیز ابتدا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. یک لوله نازک از جنس سیلیکون یا پلی اورتان از طریق یک یا هر دو سوراخ گوشه پلک فرد وارد می‌شود. بعد از آن این لوله‌ها از طریق سیستم تخلیه اشک به داخل بینی فرد منتقل می‌شوند. یک حلقه کوچک از این لوله در گوشه چشم قابل مشاهده است. به طور کلی لوله‌ها به مدت سه ماه باقی می‌مانند سپس آن‌ها را خارج می‌سازند. در این روش ممکن است عوارضی مانند التهاب ناشی از وجود لوله مشاهده شود.
عمل جراحی
معمولاً از عمل جراحی dacryocystorhinostomy برای درمان مجاری اشک مسدود شده استفاده می‌شود، این روش مجرای عبور اشک را برای تخلیه بینی فرد باز می‌کند. در صورتی که از این روش به عنوان یک روش سرپایی استفاده شود ابتدا بیهوشی عمومی یا یک بی حسی موضعی انجام می‌شود. مراحل این روش متفاوت است و به محل دقیق انسداد، میزان انسداد، تجربه جراح و تنظیمات بستگی دارد.
در روش خارجی این عمل، جراح برشی را در کنار بینی فرد، نزدیک محل قرارگرفتن کیسه اشکی ایجاد می‌کند. پس از اتصال کیسه اشکی به حفره بینی فرد و قرار دادن استنت در مجرای جدید، جراح با استفاده از چند بخیه برش‌های پوست را پیوند می‌زند.
در روش آندوسکوپی یا آندونازال، جراح از یک دوربین میکروسکوپی و سایر ابزارهای ریزی که از طریق سوراخ بینی به سیستم مجرای فرد وارد می‌شود، استفاده می‌کند. این روش به هیچ برشی احتیاج ندارد بنابراین جای زخمی هم باقی نمی‌ماند اما میزان موفقیت آن به اندازه روش خارجی نیست.
بعد از جراحی باید از اسپری ضد احتقان بینی و قطره‌های چشم برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب استفاده کرد. پس از گذشت سه تا شش ماه فرد باید برای از بین بردن هرگونه استنت استفاده شده برای باز نگه داشتن کانال جدید، در طی روند بهبودی به مطب پزشک مراجعه کند.
برای تشخیص انسداد مجاری اشک باید به چه کسی مراجعه کنیم
همان طور که گفتیم تشخیص انسداد مجاری اشک توسط چشم پزشک انجام می‌شود. عدم درمان به موقع این بیماری می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. در صورتی که دارای برخی از علائم انسداد مجاری اشک هستید می‌توانید به صورت حضوری به مطب دکتر پورمازار دکتر چشم پزشکی و جراح و متخصص بلفاروپلاستی، لیزیک و لازک چشم، کاتاراکت (آب مروارید) و عمل زیبایی پلک در تهران مراجعه کنید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.