درمان پارگی شبکیه به روش اسکلرال باکلینگ

شبکیه غشای حساس به نور است که در پشت چشم قرار دارد. زمانی که نور از چشم عبور می‌کند، عدسیه تصویری را بر روی شبکیه متمرکز می‌کند. شبکیه تصویر را به سیگنال‌هایی که از طریق عصب بینایی به مغز می‌فرستد، تبدیل می‌کند. شبکیه همراه با قرنیه، عدسیه و سایر قسمت‌های چشم و مغز برای ایجاد بینایی طبیعی فعالیت می‌کند. پارگی شبکیه که به آن جداشدگی شبکیه نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که شبکیه از پشت چشم جدا می‌شود. این امر باعث از دست رفتن بینایی شده و بسته به اینکه چه مقدار از شبکه جدا شده باشد، می‌تواند جزئی یا کلی باشد. زمانی که شبکیه پاره می‌شود، سلول‌های آن ممکن است به طور جدی از اکسیژن محروم شوند. این بیماری یک فوریت پزشکی به شمار می‌رود. بنابراین در صورت تغییر ناگهانی بینایی، لازم است سریعاً به پزشک مراجعه شود. زیرا در صورت عدم درمان یا تأخیر در آن، خطر از دست دادن بینایی دائمی وجود دارد. یکی از روش‌های درمان پارگی شبکیه، روش اسکلرال باکلینگ است. در این مقاله در مورد درمان پارگی شبکیه به روش اسکلرال باکلینگ می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.

اسکلرال باکلینگ

اسکلرال باکلینگ نوعی جراحی چشم برای اصلاح شبکیه جدا شده و بازیابی بینایی است. در این روش، یک قطعه پلاستیک سیلیکونی یا اسفنج در محل جداشدگی شبکیه بر روی صلبیه دوخته شده تا صلبیه را به سمت پارگی شبکیه فشار دهد. این قطعه به داخل وسط چشم فشار وارد می‌کند. این اثر کمانش بر روی صلبیه و کشش شبکیه را برطرف می‌کند. با این حال، این قطعه سیلیکونی که به آن سگک گفته می‌شود، به خودی خود مانع از باز شدن شبکیه نمی‌شود. در واقع قبل از قرار دادن سگک معمولاً از سرمای شدید (کرایوپکسی) یا به ندرت از گرما (دیاترمی) یا نور (فوتو انعقاد لیزری) برای زخم شبکیه استفاده می‌شود و آن را در جای خود نگه می‌دارد. سپس سگک، شبکیه و لایه زیر آن را مهروموم می‌کند. مهروموم کردن، لایه‌های چشم را به یکدیگر نزدیک کرده و مانع از تجمع مایعات در بین آن‌ها می‌شود. این روش درمانی تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

عوامل خطرزای پارگی شبکیه

عوامل خاصی که احتمال جدا شدن شبکیه را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر هستند:

• نزدیک بینی
• سایر اختلالات چشم مانند یووئیت
• جراحی قبلی آب مروارید
• افزایش سن
• دیابت

در بیشتر موارد، جداشدگی شبکیه به صورت خود به خودی رخ می‌دهد اما در برخی دیگر، این امر ممکن است در نتیجه ضربه به چشم ایجاد شود. ابتلا به جداشدگی شبکیه باعث افزایش اجسام شناور در چشم می‌شود. این اجسام مانند لکه‌های کوچک یا تارهای عنکبوتی هستند که در میدان دید بیمار شناور می‌باشند. این شناورها می‌توانند آن‌قدر متراکم باشند که بینایی را مختل کنند. همچنین این بیماری ممکن است باعث چشمک زدن چشم یا ایجاد پرده‌ای بر روی میدان دید شود. در صورت تجربه این علائم، ممکن است به یک عمل جراحی برای اتصال مجدد شبکیه نیاز باشد که این جراحی، بینایی را بازیابی می‌کند.

تشخیص پارگی شبکیه

جداشدگی شبکیه یک وضعیت اضطراری به شمار می‌رود. در مورد جداشدگی حاد هرچه زمان بین درمان و جداشدگی بیشتر باشد، احتمال موفقیت اتصال مجدد کمتر خواهد بود. معمولاً در بینایی بیماران مبتلا به جداشدگی شبکیه نقاط شناور وجود دارد و آنها از دست دادن میدان بینایی محیطی خود شکایت می‌کنند. در موارد شدیدتر، بیمار ممکن است بینایی خود را به طور کامل از دست بدهد. برای تشخیص این بیماری، چشم پزشک ابتدا سابقه پزشکی بیمار را که شامل سابقه خانوادگی جدا شدن شبکیه و هرگونه ضربه‌های اخیر به چشم است، بررسی می‌کند. علاوه بر انجام معاینه عمومی چشم که شامل بررسی ماکولا و ارزیابی عدسیه است، پزشکان از آزمایش‌های زیر برای تعیین میزان جداشدگی استفاده می‌کنند:
• اکوگرافی
• پان فوندوسکوپی
• در رفتگی اسکلرال
شکستگی‌های کوچک در شبکیه به عمل جراحی احتیاج ندارد اما بیماران مبتلا به جداشدگی حاد، به اتصال مجدد شبکیه در ۲۴ تا ۴۸ ساعت نیاز دارند. جداشدگی‌های مزمن شبکیه باید ظرف یک هفته ترمیم شوند.

درمان پارگی شبکیه به روش اسکلرال باکلینگ

فرایند جراحی اسکلرال باکلینگ

جراحی اسکلرال باکلینگ در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام می‌شود. افرادی که بیهوشی عمومی دریافت می‌کنند، در طول جراحی کاملاً غیر هوشیار خواهند بود اما در موارد دیگر افراد در حین جراحی بیدار و هوشیار هستند. قبل از عمل به بیماران قطره چشمی داده می‌شود تا مردمک چشم را گشاد و دسترسی به آن را آسان‌تر کند. پس از تأثیر ماده بیهوشی یا بی حس شدن چشم، جراح غشای چشم را برش داده و در نتیجه صلبیه در معرض دید قرار می‌گیرد. اگر خونریزی یا التهاب، دید جراح از جداشدگی یا سوراخ شبکیه را مسدود کند، ممکن است قبل از اسکلرال باکلینگ عمل جراحی ویترکتومی انجام شود. ویترکتومی تنها در موارد ضروری که جراح دید مناسب نسبت به آسیب را ندارد، انجام می‌شود. در جراحی ویترکتومی که به منظور تخلیه زجاجیه انجام می‌شود، جراح دو برش را در صلبیه ایجاد می‌کند که در داخل یکی از آنها پروب و در دیگری ابزار برش قرار می‌گیرد. برای برداشتن زجاجیه از دستگاهی ریز استفاده می‌شود. پس از خارج کردن زجاجیه، آن را با سرم نمکی جایگزین می‌کنند. همچنین بعد از برداشتن زجاجیه جراح ممکن است هوا یا گاز را به داخل چشم تزریق کند تا شبکیه را در جای خود نگه دارد. پس از اینکه جراح قادر به دیدن شبکیه شد، یکی از دو روش زیر انجام می‌شود:

فوتو انعقاد لیزری

لیزر زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پارگی در شبکیه کوچک بوده یا جداشدگی جزئی باشد. جراح پرتوی لیزر را از طریق یک لنز تماسی برای سوزاندن اطراف پارگی مورد استفاده قرار می‌دهد. لیزر بافت اسکاری را ایجاد می‌کند که سوراخ را مهروموم کرده و از نشت آن جلوگیری می‌کند. روش فوتو انعقاد لیزری به ایجاد برش نیاز ندارد.

کرایو پکسی با استفاده از پروب انجماد

در این روش جراح سطح خارجی چشم را که بر روی پارگی یا جداشدگی قرار دارد، منجمد می‌کند. التهاب ناشی از یخ زدگی منجر به ایجاد اسکار شده و در نتیجه سوراخ را مهروموم کرده و از نشت آن جلوگیری می‌کند. کرایوپکسی برای سوراخ‌های بزرگ‌تر یا جداشدگی‌هایی که دستیابی به آن‌ها با لیزر دشوار است، مفید است. پس از پایان فوتو انعقاد لیزر یا کرایو پکسی، ناحیه آسیب دیده صلبیه با سیلیکون پوشانده می‌شود. سیلیکون که به صورت اسفنج یا سگک است، باعث بسته شدن پارگی و کاهش محیط کره چشم می‌شود. این کاهش از کشیدن و جدا شدن بیشتر زجاجیه جلوگیری می‌کند. بسته به شدت جداشدگی یا سوراخ شدگی، این سگک ممکن است در اطراف کل کره چشم قرار گیرد.
پس از قرار دادن سگک در جای خود، جراح مایع زیر شبکیه که ممکن است در اتصال مجدد شبکیه تداخل ایجاد کند را تخلیه می‌کند. پس از تخلیه مایع، جراح سگک را در جای خود قرار داده و سپس آن را با ملتحمه می‌پوشاند. سپس آنتی‌بیوتیک به چشم آسیب دیده وارد اعمال شده و آن را بخیه می‌کند.
برای جداشدگی‌های کوچک، جراح ممکن است از یک سگک موقتی که بعداً برداشته می‌شود، استفاده کند. با این حال، در سایر موارد این سگک در طول زندگی بیمار در جای خود باقی می‌ماند.

مراقبت‌های بعد از جراحی

پس از ترخیص از بیمارستان، بیماران باید از انجام ورزش‌های سنگین یا ورزش‌هایی که می‌توانند فشار داخل چشم را افزایش دهند، خودداری کنند. علاوه بر این، جلوگیری از حرکات سریع چشم بسیار مهم است. برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی چشم، لازم است در طول روز از عینک آفتابی استفاده شود. همچنین در هنگام شب، چشم تحت درمان باید با استفاده از پدهای استریل بسته شود. درد، احساس سوزش و همچنین قرمزی چشم ممکن است پس از جراحی وجود داشته باشد. در صورت ورم ملتحمه، کمپرس‌های سرد می‌توانند به درمان آن کمک کنند. همچنین ممکن است برای کاهش درد به مصرف داروهای ضد درد نیاز باشد. در صورت وجود درد بیش از حد، تورم، خونریزی، ترشح از چشم یا کاهش بینایی، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه شود.
اگر ویترکتومی همراه با اسکلرال باکلینگ انجام شود، بیماران باید هنگام خواب سر را بالاتر از بدن نگه دارد. علاوه بر این، باید تا زمان جذب حباب هوا، از انجام سفرهای هوایی جلوگیری شود. پس از انجام اسکلرال باکلینگ بیماران برای کاهش التهاب و احتمال عفونت باید حداکثر تا ۶ هفته از قطره‌های گشادکننده چشم، آنتی‌بیوتیک یا کورتیکواستروئید استفاده کنند همچنین تا زمان تثبیت بینایی، فعالیت‌هایی مانند رانندگی یا مطالعه کردن محدود می‌شوند. پس از گذشت ۶ تا ۸ هفته بعد از عمل پزشک چشم را معاینه کرده و در صورت نیاز لنزهای اصلاحی یا عینک‌های طبی را تجویز می‌کند. ترمیم کامل بینائی به محل و شدت جداشدگی بستگی دارد.

خطرات و عوارض جانبی اسکلرال باکلینگ

در بیشتر افراد این عمل جراحی بدون عوارض خواهد بود اما گاهی اوقات عوارض ممکن است رخ دهند. خطرات این جراحی به عواملی مانند سن، شرایط پزشکی و مشخصات جدا شدن شبکیه بستگی دارد. عوارض و خطرات این روش شامل موارد زیر هستند:

• ویترای تینتو پاتی پرولیفراتیو
• جدا شدن لایه چشم زیر شبکه
• خونریزی در چشم
• حبس شبکیه
• عفونت
• افزایش نزدیک بینی
• آب مروارید
• افزایش فشار در چشم
• دید دوتایی

علاوه بر این، خطر برگشت مجدد جداشدگی شبکیه نیز وجود دارد که درمان آن نیاز به جراحی‌های دیگر دارد.

مراجعه به پزشک

مراجعه زود هنگام به پزشک در صورت پارگی شبکیه بسیار حائز اهمیت است. هرگونه تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. در صورتی که هرگونه تغییر ناگهانی در دید خود مشاهده می‌کنید می‌توانید به صورت حضوری به مطب دکتر پورمازار دکتر چشم پزشکی و جراح و متخصص بلفاروپلاستی، لیزیک و لازک چشم، کاتاراکت (آب مروارید) و عمل زیبایی پلک در تهران مراجعه کنید.