پروتز یا چشم مصنوعی چیست

پروتز یا چشم مصنوعی چیست و چگونه کار می کند؟

اتفاقات مختلفی مثل تصادفات رانندگی، ترکیدن ترقه، خطرات شغل جوشکاری و… باعث می شود افراد زیادی بینایی یک چشم یا هر دو چشم خود را از دست بدهند. برای این افراد پس از انجام عمل جراحی و تخلیه چشم سخت است که با جای خالی چشم خود کنار بیایند. این مسئله به دلیل تغییراتی که در چهره آن ها ایجاد می کند حتی می تواند بر اعتماد به نفس این افراد نیز تاثیر بگذارد. خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی تقریبا هیچ نقص ظاهری وجود ندارد که نتوان آن را برطرف کرد. پزشکان امروزه چشم مصنوعی یا پروتز را در کاسه چشمی که تخلیه شده است جایگزین می کنند و به این ترتیب شخص می توان حالت طبیعی چهره خود را باز پس بگیرد.

چشم مصنوعی چیست؟

چشم افراد ممکن است در نتیجه بیماری ها یا آسیب های مختلفی دچار مشکل شده و منجر به تخلیه چشم شود. در چنین شرایطی فضای خالی که در صورت ایجاد می شود احساس ناخوشایندی را برای بیمار به همراه دارد؛ به همین منظور چشم های مصنوعی که با نام پروتز چشم نیز شناخته می شوند، برای جایگزین کردن چشم ساخته شده اند. در حقیقت کاربرد اصلی چشم مصنوعی این نیست که بینایی فرد را بازگرداند بلکه صرفا ایجاد شکل متعادل تر در چهره فردی است که یک یا هر دو چشم او تخلیه شده اند.
پروتز یا چشم مصنوعی به دو حالت وجود دارد. برخی از آن ها از پیش آماده شده و به فروش می رسند. اما نوع دیگری از چشم مصنوعی به طور اختصاصی برای بیمار ساخته شده و متناسب با رنگ، اندازه و حالت شکل او است. چشم مصنوعی از دو بخش اصلی تشکیل می شود:
1. پوسته بیرونی سفید رنگ که شکل بیضی دارد.
2. بخش مرکزی گرد و رنگی که مشابه عنبیه و مردمک چشم دیگر ساخته می شود.

پروتز یا چشم مصنوعی چیست

جنس چشم مصنوعی چیست؟

در گذشته چشم مصنوعی از شیشه ساخته می شد و به همین خاطر وزن زیادی داشت. در حال حاضر چشم مصنوعی را از مواد پلاستیکی ویژه ای می سازند که به مرور زمان به عضلات چشم متصل می شود و تا حدودی توانایی حرکت کردن پیدا می کند. چشم پروتزی که از آکریلیک سخت و پلاستیکی تولید شده است روی یک ایمپلنت چشم قرار می گیرد. ایمپلنت به وسیله جداگانه ای گفته می شود که طی عمل جراحی به صورت دائمی در کاسه چشم تعبیه می شود. تهیه چشم مصنوعی نیازمند چهار جلسه است تا چشم پزشک بتواند پروتز مناسب را برای شما طراحی و تهیه کند.

نحوه استفاده از پروتز چشم

چشم مصنوعی یا همان پروتز به عنوان یک جسم خارجی جای خالی چشمی که تخلیه شده است را پر می کند تا چهره فرد حالت غیرطبیعی پیدا نکند. چشم مصنوعی همچنین قابلیت اتصال به عضلات طبیعی مرتبط با چشم را دارد و می تواند همسو با چشم دیگر فرد حرکت کند. مراقبت و حفظ بهداشت چشم مصنوعی اهمیت زیادی در ماندگاری این پروتز و سلامت فرد دارد. در ادامه به برخی نکات مهم در استفاده از چشم مصنوعی اشاره شده است:
• هرگز پروتز را با دست های آلوده لمس نکنید. هنگامی که پروتز را از چشم خارج می کنید آن را روی دستمال تمیز قرار دهید.
• از تمیز کردن چشم مصنوعی با الکل و ضدعفونی کننده های شیمیایی جدا بپرهیزید.
• دست زدن بیش از حد به پروتز ممکن است باعث افزایش ترشحات و تحریک چشم شود. حتما با پزشک خود درباره دفعات خارج کردن پروتز از چشم مشورت کنید.
• پلک های خود را ببندید و برای تمیز کردن به سمت بینی خود بکشید. کشیدن به سمت بیرون ممکن است باعث شود پروتز از جای خود در بیاید.
• امکان دارد گرد و غبار و شرایط محیطی باعث تبخیر رطوبت از سطح پروتز شود. در این شرایط می توانید از روان کننده یا قطره چشمی برای رفع خشکی پروتز کمک بگیرید.
• برای اینکه چشم مصنوعیت براقیت و حالت طبیعی خود را از دست ندهید حداقل یک بار باید توسط اکولاریست ماهر جلا داده شود.
• لازم است پروتز خود را طبق توصیه پزشک هر چند سال یکبار تعویض کنید.

چشم مصنوعی چقدر ماندگاری دارد؟

پروتز یا چشم مصنوعی به طور معمول هر ۵ سال نیاز به تعویض دارد. تغییرات بافتی که در کاسه چشم رخ می دهد، رشد آناتومیکی و تجزیه اکریلیک پروتز باعث می شود که چشم مصنوعی بعد از مدتی کارایی خود را از دست بدهد. زمان تعویض پروتز در کودکان به دلیل رشد سریع آن ها، هر ۳ یا ۴ سال است.

آیا با چشم مصنوعی می توان ورزش کرد؟

ورزش کردن در حین استفاده از چشم مصنوعی مانعی ندارد و معمولا مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد. اما لازم است در ورزش هایی که امکان ضربه به صورت وجود دارد حتما از عینک محافظ استفاده کنید. به خصوص در هنگام شنا کردن مطمئن باشید که عینک مخصوص شنا کاملا چشم های شما را پوشانده باشد.

چشم مصنوعی را چه زمانی باید تمیز کرد؟

بر خلاف تصور عموم افراد، نیازی نیست چشم مصنوعی هر روز تمیز شود و حتی برداشتن آن در طول شب نیز ضرورتی ندارد. درباره فاصله زمانی تمیز کردن چشم مصنوعی بهتر است از توصیه های چشم پزشک خود پیروی کنید. در ضمن توجه داشته باشید زمانی که پروتز را برای تمیز کردن برمی دارید، بلافاصله بعد از اتمام این کار چشم مصنوعی را در جای خود بگذارید تا از آسیب به کاسه چشم جلوگیری شود. پروتز را هر شش ماه برای جلا دادن حرفه ای نزد اکولاریست ماهر ببرید. در این زمان چشم پزشک کاسه چشم را نیز بررسی می کند تا از سالم بودن بافت و قرارگیری پروتز در محل صحیح خود اطمینان حاصل کند.

پروتز یا چشم مصنوعی چیست

مراجعه به پزشک
جراحی و تخلیه چشم اولیه مرحله برای پروتز چشمی است که باید به دقت و توسط چشم پزشک متخصص انجام بگیرد. بیماری که به دلایل مختلفی مثل بیماری گلوکوم، عفونت، سرطان یا ضربه خارجی بینایی خود را از دست داده است می تواند با مراجعه به جراح چشم برای استفاده از چشم مصنوعی با پزشک مشورت کند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان می خواهید از پروتز چشمی استفاده کنید و چشم تخلیه شده را با یک چشم مصنوعی جایگزین کنید، می توانید جهت رزرو نوبت با مطب دکتر پورمازار، چشم پزشک و متخصص عمل لیزیک چشم تماس بگیرید.