بیماری فشار چشم

بیماری فشار چشم زمانی ایجاد می‌شود که فشار داخل چشم بیش از حد طبیعی بالاتر برود. در بیماری فشار بالای چشم، قسمت جلوی چشم نمی‌تواند مایعات تولید شده در داخل چشم را به درستی تخلیه کند. این امر باعث جمع شدن مایع و بالا رفتن فشار در داخل چشم می‌شود. بالاتر بودن فشار چشم می‌تواند باعث ایجاد بیماری گلوکوم شود. گلوکوم نوعی بیماری است که در آن فشار چشم به عصب بینایی آسیب رسانده و باعث کاهش آن می‌شود. بیماری فشار چشم معمولاً علائم و نشانه‌ای ندارد و از طریق معاینات منظم چشم پزشکی تشخیص داده می‌شود. در این مطلب به بیماری فشار چشم، عوامل ایجادکننده و روش‌های درمانی آن پرداخته شده‌است.

بیماری فشار چشم

فشار چشم که به آن فشار داخل چشم نیز گفته می‌شود، شامل اندازه‌گیری فشار مایع داخل چشم است. چشم از ماده‌ای ژل مانند تشکیل شدهاست که قسمت اعظم پشت چشم را پر می‌کند. همچنین مایعی شفاف نیز در چشم وجود دارد که در قسمت جلوی چشم، درست در پشت قرنیه و جلوی عنبیه قرار دارد. در یک چشم سالم، مقدار کمی مایع شفاف تازه وارد چشم می‌شود. درحالی‌که مقدار بیشتر آن تخلیه خواهد شد. این مایع شفاف از طریق مجاری چشم در مقابل عنبیه تخلیه می‌شود. این امر جریان فشار پایدار در چشم را حفظ می‌کند. گاهی اوقات یک سیستم تخلیه ناکارآمد چشم باعث تجمع مایعات و در نتیجه افزایش فشار داخل چشم می‌شود.

اصطلاح فشار بالای چشم معمولاً به شرایطی گفته می‌شود که فشار داخل چشم بالاتر از حد طبیعی است. فشار چشم برحسب میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود. فشار طبیعی چشم معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر جیوه قرار دارد. با این حال، فشار بالاتر از ۲۰ میلی‌متر جیوه در داخل چشم می‌تواند به بینایی آسیب برساند. افزایش فشار چشم بدون وجود علائم دیگر، به‌عنوان بیماری فشار چشم شناخته می‌شود. برخی از افراد ممکن است به این بیماری دچار شده و چشم آن‌ها آسیب نبیند. با این حال، در برخی دیگر حتی با فشار در محدوده طبیعی بینایی ممکن است از بین برود. به‌طورکلی، بیماری فشار چشم معمولاً به‌عنوان یک بیماری با معیارهای زیر تعریف می‌شود:

• فشار داخل چشم بیش از ۲۱ میلی‌متر جیوه در یک یا هر دو چشم است. فشار داخل چشم با استفاده از ابزاری به نام تونومتر اندازه‌گیری می‌شود.
• عصب بینایی طبیعی به نظر می‌رسد.
• هیچ علامتی از گلوکوم در آزمایش میدانی بینایی وجود ندارد.
• هیچ نشانه‌ای از سایر بیماری‌های چشمی وجود ندارد. برخی از بیماری‌های چشمی می‌توانند فشار داخل چشم را افزایش دهند.

برای تعیین سایر علل احتمالی بیماری فشار چشم، یک چشم پزشک باز یا بسته بودن سیستم تخلیه را ارزیابی می‌کند. این سیستم با استفاده از تکنیکی به نام گونیوسکوپی مشاهده می‌شود. این روش شامل استفاده از یک لنز تماسی مخصوص برای بررسی کانال‌های سیستم تخلیه در چشم است.

تفاوت بیماری فشار چشم و بیماری گلوکوم

بیماری فشار بالای چشم نباید به خودی خود به‌عنوان یک بیماری تلقی شود. در عوض این مشکل اصطلاحی است که برای توصیف افرادی به کار می‌رود که احتمال بیشتری برای ابتلا به گلوکوم دارند. به همین دلیل اصطلاح دیگر برای فشار چشم شامل شرایط مشکوک به گلوکوم است. درواقع فشار بالای چشمی با بیماری گلوکوم متفاوت است؛ زیرا در فشار بالای چشمی عصب بینایی طبیعی به نظر می‌رسد و هیچ نشانه‌ای از دست رفتن بینایی وجود ندارد. بااین‌حال، افراد مبتلابه گلوکوم دچار آسیب عصب بینایی و از دست دادن بینایی شده‌اند.
افزایش فشار داخل چشم می‌تواند ناشی از سایر شرایط چشم باشد. بااین‌حال، این مشکل چشمی در درجه اول به افزایش فشار داخل چشم، بدون هیچ‌گونه آسیب عصب بینایی یا از دست دادن بینایی اشاره دارد. در صورت بروز تغییرات عصب بینایی و بینایی، بیماری گلوکوم تشخیص داده می‌شود.

بیماری فشار چشم

علل بیماری فشار چشم

افزایش فشار داخل چشم نگران کننده است؛ زیرا یکی از عوامل اصلی خطر ابتلا به گلوکوم به شمار می‌رود. فشار زیاد داخل چشم به دلیل عدم تعادل در تولید و تخلیه مایعات در چشم ایجاد می‌شود. در این شرایط، کانال‌هایی که به‌طورمعمول مایع را از داخل چشم تخلیه می‌کنند، عملکرد صحیحی نخواهند داشت. درواقع مایعات به‌طور مداوم تولید می‌شوند اما به دلیل عملکرد نامناسب کانال‌های تخلیه، نمی‌توانند آن را تخلیه کنند. این امر منجر به افزایش مقدار مایع در داخل چشم و درنتیجه افزایش فشار آن می‌شود. از جمله علل ابتلا به این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تولید زیاد مایع چشمی

مایع شفاف چشم که در پشت عنبیه تولید می‌شود، فضای بین عنبیه و قرنیه را پر می‌کند. این مایع در حاشیه محفظه قدامی چشم، جایی که قرنیه و عنبیه به هم می‌رسند، از چشم تخلیه می‌شود. اگر چشم بیش از حد مایع چشمی تولید کند، فشار در داخل چشم افزایش می‌یابد.

عدم تخلیه مناسب

در صورت تخلیه آهسته مایع از داخل چشم، تعادل طبیعی تولید و تخلیه مایع به‌هم‌خورده و این امر باعث افزایش فشار در چشم می‌شود برخی از داروها ممکن است با عوارض جانبی ایجاد فشار در چشم همراه باشد به‌عنوان‌مثال داروهای استروئیدی که برای درمان آسم و سایر شرایط پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرند خطر ابتلا به فشار چشمی را افزایش می‌دهند.

ضربه به چشم

آسیب به چشم می‌تواند تعادل تولید و تخلیه مایع از چشم را تحت تأثیر قرار دهد و احتمالاً منجر به بیماری فشار چشم می‌شود. گاهی اوقات این مشکل چشمی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها پس از آسیب رخ دهد.

سایر شرایط چشمی

فشار بالای چشمی با تعداد دیگری از بیماری‌های چشم از جمله سندروم پراکندگی رنگ‌دانه‌ها و قوس قرنیه همراه است. در صورت ابتلا به این شرایط، پزشک ممکن است معاینه چشم و اندازه‌گیری فشار چشم را توصیه کند.
علاوه بر موارد ذکرشده در بالا، نژاد، سن و سابقه خانوادگی این بیماری می‌تواند در ابتلا به آن نقش داشته باشند.

عوامل خطرزای ابتلا به بیماری فشار چشم

افراد در هر سن و شرایطی می‌توانند به فشار چشم مبتلا شوند؛ اما عوامل خطرزای ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر است:

• افرادی که سابقه خانوادگی فشار چشم یا گلوکوم دارند.
• افراد مبتلابه دیابت یا فشارخون بالا
• افراد بالای ۴۰ سال
• افرادی که نزدیک‌بین شدید هستند.
• افرادی که از داروهای استروئیدی به طور طولانی مدت استفاده می‌کنند.
• افرادی که دچار جراحات چشمی شده یا جراحی‌های چشمی انجام داده‌اند.
• مبتلایان به سندروم پراکندگی رنگ‌دانه یا سندروم اکسیداسیون پوستی

تست‌های تشخیصی بیماری فشار چشم

متخصص چشم ممکن است برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم و همچنین رد کردن گلوکوم اولیه یا دلایل ثانویه گلوکوم، از تست‌ها و آزمایش‌های تشخیصی زیر استفاده کند:

استفاده از میکروسکوپ ویژه اسلیت لمپ

از روش اسلیت لمپ برای بررسی ناحیه جلوی چشم از جمله قرنیه، محفظه قدامی، عنبیه و عدسیه استفاده می‌شود.

تونومتری

تونومتری روشی است که برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم مورد استفاده قرار می‌گیرد. ازآنجاکه فشار داخل چشم در هر فرد به‌طور متناوب تغییر می‌کند، ممکن است اندازه‌گیری‌ها در زمان‌های مختلف در طول روز انجام شود. اگر اختلاف فشار بین دو چشم سه میلی‌متر یا بیشتر باشد، به‌عنوان بیماری گلوکوم تشخیص داده می‌شود.

بررسی اعصاب بینایی

هر عصب بینایی از نظر وجود آسیب یا ناهنجاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

گونیوسکوپی

برای بررسی سیستم تخلیه چشم از تست گونیوسکوپی استفاده می‌شود. برای انجام این تست یک لنز تماسی ویژه بر روی چشم قرار می‌گیرد. این آزمایش برای تعیین باز یا بسته بودن کانال‌های سیستم تخلیه و رد کردن سایر شرایطی که می‌توانند باعث افزایش فشار داخل چشم شوند، بسیار مهم است.

آزمایش میدان دید

برای بررسی میدان دید چشم از دستگاه خودکار میدان دید بینایی استفاده می‌شود. این آزمایش برای رد هرگونه نقص در زمینه بیماری که ناشی از گلوکوم هستند، انجام می‌شود. تست میدان دید ممکن است به تکرار نیاز داشته باشد.

بچی متری یا بررسی ضخامت قرنیه

ضخامت قرنیه توسط یک پروب سونوگرافی بررسی می‌شود تا صحت فشار داخل چشم را تائید کند. قرنیه نازک‌تر می‌تواند فشار کاذب را کاهش دهد. درحالی‌که قرنیه ضخیم می‌تواند فشار داخل چشم را به طور کاذب افزایش دهد.

بیماری فشار چشم

درمان بیماری فشار چشم

مراقبت خانگی

اگر چشم پزشک برای کمک به کاهش فشار داخل چشم، دارو تجویز کرده باشد، استفاده صحیح از دارو و رعایت دستورالعمل‌های پزشک در خانه بسیار مهم است. عدم انجام این کار می‌تواند منجر به افزایش بیشتر فشار داخل چشم و درنتیجه آسیب عصب بینایی و از بین رفتن دائمی بینایی شود.

درمان پزشکی

هدف از درمان پزشکی، کاهش فشار در داخل چشم قبل از بین رفتن گلوکوماتیک بینایی است. درمان پزشکی برای افرادی آغاز می‌شود که بیشترین خطر ابتلا به گلوکوم را دارند. علاوه بر این، افرادی که علائم آسیب عصبی بینایی دارند نیز به درمان نیاز دارند. برخی از پزشکان تمام اشاره‌ای چشمی بالاتر از ۲۱ میلی‌متر جیوه را با داروهای موضعی درمان می‌کنند. با این حال، برخی از آن‌ها ممکن است در صورت عدم وجود آسیب عصب بینایی، استفاده از روش‌های درمانی را توصیه نکنند. اگر علائمی مانند هالوس، تاری دید یا درد وجود داشته باشد یا فشار داخل چشم به طور مکرر افزایش یابد، چشم پزشک درمان پزشکی را شروع می‌کند.

داروها

داروها می‌توانند به‌طور مؤثر فشار داخل چشم را بدون ایجاد هیچ‌گونه عارضه جانبی کاهش دهند. این داروها معمولاً به‌صورت قطره چشمی تجویز می‌شوند.

عمل جراحی

به‌طورکلی از لیزر و روش‌های جراحی برای درمان فشار بالای چشم استفاده نمی‌شود؛ زیرا خطرات مرتبط با این روش‌های درمانی بیشتر از خطر ناشی از آسیب گلوکوماتیک چشم است. بااین‌حال، در صورت عدم توانایی در مصرف داروها، جراحی لیزر می‌تواند یک گزینه کارآمد باشد.

مراجعه به پزشک

فشار چشم در صورت عدم کنترل می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. به همین دلیل مراجعه زودهنگام به پزشک در صورت مشاهده علائمی مانند هالوس، تاری دید یا درد وجود داشته باشد یا فشار داخل چشم به‌طور مکرر افزایش یابد مراجعه به پزشک ضرورت پیدا می‌کند. برای درمان و کاهش علائم بیماری چشم می‌توانید به‌صورت حضوری به مطب دکتر پورمازار جراح و متخصص بلفاروپلاستی، لیزیک و لازک چشم، كاتاراكت (آب مروارید) و عمل زیبایی پلک مراجعه کنید.