رتینوپاتی نوزادان نارس

رتینوپاتی نوزادان نارس چیست؟

رتینوپاتی نوزادان نارس که تحت عنوان ROP نیز شناخته می شود یکی از علت های اصلی نابینایی در نوزادان است که قابل پیشگیری است. این اختلال مربوط به شبکیه چشم است؛ از آنجا که محل تشکیل تصاویر در چشم، شبکیه است و اطلاعات بینایی از طریق شبکیه به عصب بینایی و از آنجا به مغز منتقل می شود؛ پیشرفت و عدم درمان این بیماری می‌تواند موجب کوری شود. هرچقدر کودک نارس تر باشد، وزن آن هنگام تولد کمتر باشد و مشکلات بیشتری داشته باشد احتمال وقوع و پیشرفت رتینوپاتی در کودک بیشتر می شود. در ادامه مطلب در خصوص علت های اصلی و نحوه تشخیص این بیماری اطلاعاتی ارائه می ‌شود.

علت اصلی رتینوپاتی نوزادان نارس چیست؟

علت اصلی این بیماری مربوط به کامل نشدن عروق شبکیه است. عدم تکامل عروق می تواند منجر به ایسکمی شود و رگ‌زایی غیر طبیعی را به وجود آورد. احتمال بروز این بیماری در کشورهای پیشرفته کم تر است زیرا یکی از دلایل ابتلا به این بیماری استفاده از مقدار زیاد اکسیژن برای نوزادان نارس است؛ با پیشرفت روش های نگهداری از نوزادان احتمال رتینوپاتی تا حدود زیادی کم شد.
علت اصلی نابینایی در اثر رتیونپاتی بعد از آن عبارت است از:
نئوواسکولاریزاسیون: زمانی که نوزاد، نارس متولد می شود برای تکامل و رشد به دستگاه های خاصی وارد می شود. اکسیژن مکمل که در دستگاه قرار دارد باعث تشکیل رگ های خونی غیر طبیعی و غیر عادی در شبکیه می شود؛ به این رگزایی نئوواسکولاریزاسیون می‌گویند که به مرور زمان این رگ ها پاره می‌ شوند و ایجاد زخم و خونریزی در شبکیه می کنند. زخم های ایجاد شده باعث کشیدگی شبکیه و جدا شدن آن می شود. این عامل می ‌تواند یکی از مهم‌ترین علت‌های نابینایی در پی رتینوپاتی باشد.
سایر علت های اصلی رتینوپاتی نوزادان نارس عبارتند از:
تولد نوزاد با وزن کمتر از یک و نیم کیلو گرم
تولد نوزاد قبل از هفته 37 ام خصوصاً در هفته های بین ۲۶ تا ۲۸
کم بودن سن مادر
عوامل ژنتیکی
عفونت های دوران نوزادی
عدم دریافت اکسیژن کافی توسط شبکیه چشم

رتینوپاتی نوزادان نارس

رتینوپاتی نوزادان نارس چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجا که این اختلال در نوزادان نارس شایع است پزشکان غربالگری را به دقت انجام می دهند. به همین خاطر تمامی نوزادانی که قبل از هفته ۳۲ متولد می شوند به طور دقیق معاینه می شوند و در هفته چهارم بعد از تولد نیز به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرند. نوزادانی که با وزن زیر دو کیلوگرم متولد می شوند حتی اگر به موقع متولد شده باشند؛ مورد معاینه و بررسی دقیق قرار می گیرند.غربالگری از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند حداقل ۸۵ درصد کودکان را از نابینایی و مشکلات بینایی نجات دهد.
برخی از علائم بالینی نیز می توانند به پزشک در تشخیص دقیق تر کمک کنند که این علائم عبارتند از:
• مشاهده تعداد معدودی رگ خونی در چشم
• افزایش تعداد رگ ها با گذر زمان
• ایجاد انحراف در چشم
• سفید بودن مردمک
• حرکات غیر عادی در چشم
روش های تشخیصی: از آنجا که برخی از علائم مانند رگزایی غیر طبیعی در چشم با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نیست، چشم پزشکان از روش‌های خاصی برای تشخیص استفاده می کنند. چشم پزشک برای تشخیص ابتدا قطره های گشاد کننده مردمک را در چشم نوزاد تزریق می کند سپس با استفاده از افتالموسکوپ چشم نوزاد را معاینه می کند. ممکن است متخصص چشم با استفاده از دستگاهی به نام RET CAM عکس های سریالی در فواصل زمانی معین از شبکیه تهیه کند و با مقایسه عکس ها به رگزایی غیر طبیعی و رتینوپاتی پی ببرد.

پزشکان از چه روش هایی برای درمان رتینوپاتی نوزادان نارس استفاده می کنند؟

تشخیص و درمان به موقع رتینوپاتی نوزادان نارس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ زیرا این بیماری عوارض زیادی را به همراه دارد و اگر در درمان آن تعویق شود ممکن است نوزاد برای همیشه بینایی خود را از دست دهد. این بیماری در درجات مختلفی بروز پیدا می‌کند که چشم پزشک با توجه به درجه و میزان پیشرفت بیماری روش درمانی را مشخص می کند.
رایج ترین روش های درمان رتینوپاتی نوزادان نارس عبارتند از:
تزریق بواسیزوماب: در صورتی که بیماری در درجه یک و دو وجود داشته باشد؛ متخصص از تزریق بواسیزوماب در داخل زجاجیه برای درمان استفاده می کند. در برخی از مواقع درجه یک و دو رتینوپاتی بدون به کاربردن روش درمانی خاصی به صورت خود به خود درمان می شود؛ اما از آنجا که احتمال عود این بیماری وجود دارد پزشک متخصص این روش درمانی را به کار می‌گیرد.
لیزر درمانی: لیزر درمانی به عنوان درمان اصلی رتینوپاتی نوزادان ‌نارس به کار برده می شود و برای درجات بالاتر بیماری مانند درجه سه به کار برده می شود. امکان عود بیماری در درمان لیزر بسیار کم است. در روش لیزر درمانی زخم ها و برش هایی در کنار شبکیه ایجاد می شود. در لیزر درمانی رشد رگ های خونی متوقف می ‌شود و این بیماری درمان می شود.
کرایوتراپی: کرایوتراپی یک روش درمانی تقریباً قدیمی است که در آن بخشی از سلول‌های شبکیه منجمد می ‌شود و با این کار رشد رگ های خونی متوقف می‌شود و از جداشدگی شبکیه جلوگیری می شود.
درمان جراحی: اگر بیماری پیشرفت پیدا کرده باشد؛ نوزاد در خطر نابینایی قرار گرفته باشد و احتمال جداشدگی شبکیه وجود داشته باشد؛ پزشک متخصص از روش جراحی اسکلرال بالکینگ استفاده می کند. در این روش نوزاد بیهوش می شود و کمربندی از جنس سیلیکون در اطراف صلبیه قرار داده می شود تا فشار وارد شده به شبکیه کم شود و از خطر نابینایی و جداشدگی شبکیه جلوگیری شود.

رتینوپاتی نوزادان نارس

نتیجه گیری
رتینوپاتی نوزادان نارس یکی از بیماری های شایع چشمی در بین نوزادان نارس است. مشکلات تنفسی نوزاد، وزن کم نوزاد هنگام تولد، کم بودن سن مادر و دریافت اکسیژن مکمل با فشار بالا از عوامل رتینوپاتی است. اگر این بیماری پیشرفت پیدا کند به مرور زمان شبکیه چشم جدا می شود و نوزاد برای همیشه بینایی خود را از دست می دهد. به همین سبب تشخیص به موقع و غربالگری هنگام تولد از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر نوزاد شما پیش از موعد متولد شده است یا وزن آن هنگام تولد کم بوده است پیشنهاد می شود که برای معاینه به مطب دکتر رضا پورمازار متخصص چشم مراجعه کنید تا از عواقب و عوارض این بیماری در نوزاد خود جلوگیری کنید.